John Houseman (prawdziwe nazwisko Jacques Haussmann) jest aktorem teatralnym, filmowym i telewizyjnym, scenarzystą, producentem, reżyserem. Współzałożyciel i dyrektor wydziału dramatu Juilliard School for the Performing Arts w Nowym Jorku w latach 1968-1976. W 1974 zdobył Oscara i Złoty Glob za drugoplanową rolę w Papierowym pogoni.
W twórczej biografii aktora znajduje się około stu ról w projektach telewizyjnych i filmowych, w tym udział w popularnych programach, serialach dokumentalnych i ceremonii wręczenia nagród „Oscar”, „Złoty Glob”, „Emmy”, „Tony”.
Jako scenarzysta Houseman brał udział w tworzeniu filmów: Obywatel Kane, Jane Eyre, Twoja ulubiona historia.
W 1938 rozpoczął pracę jako producent. Na jego koncie jest 26 filmów, m.in.: „List od nieznajomego”, „Żyją nocą”, „Niegodziwe i piękne”, „Juliusz Cezar”, „Żądza życia”.
W 1946 współreżyserował film krótkometrażowy Przepraszam, zły numer.
Wśród uczniów Juilliard School, w której uczył Houseman, byli przyszli znani aktorzy: Christopher Reeve, Robin Williams, Patti Lupon, Mandy Patinkin.
Fakty biograficzne
Chłopiec urodził się w Rumunii jesienią 1902 roku. Jego przodkami ze strony matki byli Anglicy i Irlandczycy. Ojciec - Georges Haussmann, pochodził z żydowskiej rodziny Elsian i prowadził własną firmę handlującą zbożem.
Wykształcony w Anglii w Clifton College, został obywatelem brytyjskim. Przez pewien czas Jacques zajmował się handlem zbożem, pomagając ojcu rozwijać biznes. W tym samym okresie młodzieńca porwała kreatywność. Zaczął pisać opowiadania, artykuły do magazynów i tłumaczyć popularne sztuki francuskie i niemieckie dla angielskich teatrów.
W 1925 wyemigrował do Ameryki, zamieszkał w Nowym Jorku. Otrzymał obywatelstwo Stanów Zjednoczonych dopiero w 1943 roku.
W 1929 roku, po słynnym krachu na giełdzie, młody człowiek postanowił wycofać się z biznesu i poświęcić się sztuce. Wymyślił pseudonim John Houseman i napisał kilka sztuk, które zaproponował do wystawienia w jednym z teatrów.
Kariera twórcza
W 1933 został zaproszony do wyreżyserowania opery „Czterej święci w trzech aktach”. Pracował nad tą produkcją ze słynnym kompozytorem Virgilem Thomsonem i pisarką Gertrudą Stein.
Rok później John postanowił wystawić w teatrze sztukę opartą na pracy A. McLeisha o krachu na giełdzie i finansiście, który znalazł się w epicentrum tych wydarzeń. Chociaż główny bohater dzieła nie był już młody, Houseman postanowił zwerbować młodego aktora Orsona Wellesa, którego widział na scenie w sztuce Williama Szekspira Romeo i Julia i był dosłownie zszokowany jego występem.
Po krótkich negocjacjach Orson zgodził się. A już w marcu 1935 sztuka została wystawiona w Teatrze Cesarskim. W spektaklu wzięła również udział była żona Johna, aktorka Zita Johann. Spektakl nie odniósł wielkiego sukcesu, ale po premierze Houseman zaprosił Wellsa do założenia własnej grupy teatralnej Mercury Theater. Jednym z największych osiągnięć teatru była inscenizacja współczesnej wersji Juliusza Cezara Williama Szekspira.
Houseman został wkrótce mianowany producentem Federalnego Projektu Teatralnego, który był finansowany przez rząd. Stworzył legendarną produkcję muzyczną „Cradle Will Rock”, do której muzykę napisał M. Blitzstein, a główne role wykonali G. da Silva i W. Gere. Spektakl był tak kontrowersyjny, że zaraz po premierze został zakazany.
Latem 1938 John przyszedł do radia, pracował przez jakiś czas w stacji radiowej CBS. Jego program został oficjalnie nazwany „Theater Mercury Live”. Pierwszym spektaklem miał być „Wyspa skarbów”, ale dosłownie na tydzień przed emisją postanowiono zastąpić go „Draculą” B. Stokera. Według Orsona Wellesa konieczne było zaprezentowanie publiczności bardziej efektownego utworu, którym stał się „Dracula”.
Kolejną audycją radiową była „Wojna światów” H. Wellsa, która zasłynęła ze swoich smutnych konsekwencji. Wywołało to prawdziwą panikę wśród słuchaczy i ludności kraju, którzy uznali, że rozmawiają na antenie o wydarzeniach, które mają miejsce w rzeczywistości.
Houseman i Wells byli partnerami jeszcze przez kilka lat. Kiedy Orson zdecydował się na karierę reżysera w Hollywood, stoczyli poważną kłótnię. W 1941 roku John po raz ostatni pomógł byłemu przyjacielowi w pracy nad filmem, ale potem w końcu się rozstali.
W czasie II wojny światowej kierował Departamentem Informacji Wojennej i pracował dla stacji radiowej Voice of America.
Po zakończeniu wojny John powrócił do twórczości i produkcji, wypuszczając na ekrany kilka znanych filmów, w tym: „Niebieska dalia”, „List od nieznajomego”, „Żyją nocą”, „Teatr przy kominku „Na niebezpiecznej ziemi”, „Wakacje dla grzeszników”, „Niegodziwi i piękni”, „Juliusz Cezar”, „Liczba dla dyrektorów”, „Jej dwunastu mężczyzn”, „Sieć”, „Moonfleet”, „Pożądanie Życie.
W latach 70. Houseman zaczął regularnie pojawiać się w filmach. Zagrał dziesiątki ról w znanych projektach, m.in.: „Papierowy pościg”, „Rollerball”, „Trzy dni kondora”, „Bionic Woman”, „St. Ives”, „Tani detektyw”, „Mork i Mindy”, „Mgła”, „Mój ochroniarz”, „Nawiedzona historia”, „Amerykański teatr”, „Wichry wojny”.
W 1988 roku John miał dwie ostatnie role epizodyczne w The Naked Gun i A New Christmas Tale. Oba filmy ukazały się po śmierci Housemana.
Życie osobiste
John był dwukrotnie żonaty. Pierwszą wybraną w 1929 roku była aktorka Zita Johann. Mieszkali razem przez kilka lat i rozwiedli się w 1933 roku.
Drugą żoną w 1952 roku była aktorka Joan Maria Dolores Courtney. Para wychowała dwóch synów i mieszkała razem aż do śmierci Johna.
Aktor zmarł w wieku 86 lat jesienią 1988 roku. Przyczyną śmierci był rak kręgosłupa. Zmarł we własnym domu w Malibu. Jego ciało zostało skremowane, a prochy rozrzucone po morzu.
