Sztuka ogrodnicza odgrywa dużą rolę w kulturze japońskiej. Ogród postrzegany jest jako obraz świata, ziemskiej natury, a nawet wszechświata jako całości. Przy rezydencjach arystokratów i przy klasztorach urządzano ogrody.
Ogrody istnieją w różnych krajach, ale tylko w Japonii można zobaczyć takie ogrody, w których nie ma roślin. Są zbudowane z kamieni. Japończycy nazywają taki ogród Karesansui - „suchym ogrodem”.
Filozoficzne podstawy ogrodu skalnego
Tradycja ogrodu japońskiego w ogóle, a ogrodu skalnego w szczególności, jest ściśle związana z Shinto, narodową religią Japonii. Opiera się na idei esencji duchowych, które są obdarzone przedmiotami i zjawiskami naturalnymi, w tym kamieniami.
Jednak buddyzm również wpłynął na tę tradycję, ponieważ jego założycielem był Soseki (1275-1351) - religijny i polityk, który patronował buddyzmowi zen. Z tym nurtem religijno-filozoficznym wiążą się zasady budowania ogrodu.
Szczególny stosunek Japończyków do kamienia tłumaczy się tym, że ponad połowa terytorium tego kraju to góry i pogórza. Ogród skalny to także obraz natury, z którego człowiek powinien się uczyć. Związek z naturą podkreśla również fakt, że do tworzenia ogrodów wykorzystuje się surowe kamienie w ich oryginalnej formie.
Zasady budowania ogrodu z kamieni
W przeciwieństwie do ogrodu wypełnionego roślinami, które są w ciągłym „ruchu życia”, w zmianie ogród skalny kojarzy się z ideą niezmienności świata, stabilności jego fundamentalnych fundamentów.
Kamienie są umieszczane na płaskim terenie pokrytym piaskiem lub kamykami. W imitacjach europejskich stosuje się kamyki o różnych kolorach, ale w prawdziwych ogrodach japońskich częściej są one jasnoszare. Za pomocą grabi na powierzchni terenu rysowane są rowki, układające się w falisty wzór w postaci koncentrycznych kół - symbol żywiołu wody. Dzięki temu kamienie kojarzą się z wyspami, bo na wyspach leży Japonia.
Układ kamieni na pierwszy rzut oka wydaje się chaotyczny, ale ma specjalny system. Człowiek może patrzeć na ogród z dowolnego miejsca - liczba kamieni, które zobaczy, będzie taka sama. To kolejny obraz stabilności, stałości świata.
Liczba kamieni jest zawsze nieparzysta i kamienie nigdy nie są ułożone symetrycznie.
Kamienie są podzielone na pięć grup, z których jedna jest główna, a pozostałe drugorzędne. Jedna z grup drugorzędnych jest podporządkowana głównej, podkreślając jej ideę. Trzecia grupa (zwana grupą gości) kontrastuje z główną, równoważąc ją, czwarta ustanawia związek między ogrodem a architekturą domu, piąta tworzy tło kompozycji.
Kamienie są ułożone w triady: jeden duży i dwa mniejsze. Dzieje się tak za sprawą triady przedstawionej w buddyjskich świątyniach: Buddy i dwóch jego najbliższych towarzyszy.
Każdy kamień z osobna ma również specjalną symbolikę. Na przykład pionowy kamień może symbolizować niebo, a poziomy - ziemię. Japończycy wyróżniają kamienie „stojące”, „leżące”, „podpierające”, „opierające się”, „uciekające”, „doganiające” i dziesiątki innych rodzajów, a każdy z nich ma swoją rolę w kompozycji.
Najbardziej znanym japońskim ogrodem skalnym jest ogród świątyni Rean-ji. Składa się z 15 kamieni i uważa się, że wszystkie kamienie mogą zobaczyć tylko ci, którzy osiągnęli oświecenie. Ten ogród jest wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
