Henry Fonda to amerykański aktor filmowy i teatralny. Dwukrotnie nominowany i dwukrotnie zdobywca Oscara, nominowany do nagrody Emmy. W jego kolekcji znajduje się wiele nagród otrzymanych na różnych festiwalach: Złoty Glob, BAFA, Karlovy Vary Film Festival. Oprócz nagród i uznania w dziedzinie kina aktor otrzymał prestiżową Nagrodę Teatralną Tony za wkład w rozwój sztuki teatralnej.
Słynny aktor grał na scenie i grał w filmach przez prawie 50 lat. Zagrał ponad 100 ról i wniósł ogromny wkład w rozwój kina i sztuki teatralnej. Jego dzieci i wnuczka kontynuowały dynastię aktorską i zyskały zasłużone uznanie widzów na całym świecie.
Dzieciństwo i młodość
Henry urodził się w Ameryce, w mieście Grand Island, w 1905 roku, 16 maja. Jego przodkowie mieszkali we Włoszech, potem przenieśli się do Holandii, a w połowie lat 60. wylądowali w Ameryce, gdzie założyli własne małe miasteczko o nazwie Fonda. Rodzina chłopca zajmowała się działalnością reklamową, a jego ojciec prowadził małą firmę, w której Henry zamierzał chodzić do pracy po szkole, zajmując się dziennikarstwem.
W latach szkolnych Henry dużo pływał, biegał i jeździł na łyżwach oraz brał udział w ruchu skautów. Z natury chłopiec był bardzo nieśmiały, co uniemożliwiło mu pokazanie się wśród rówieśników. Pod koniec szkoły młody człowiek pracował już w firmie telefonicznej, gdzie samodzielnie zarabiał na życie, aby nie być zależnym od rodziców.
Po ukończeniu szkoły Fonda postanawia zdobyć wyższe wykształcenie i wstępuje na Wydział Dziennikarstwa Uniwersytetu, ale opuszcza go bez ukończenia studiów.
Początek kariery
Kiedy Henry miał 20 lat, jego matka przedstawiła młodego mężczyznę swojej przyjaciółce, która prowadziła amatorski teatr. Tą kobietą była Dorothy Brando, matka jednego z najsłynniejszych amerykańskich aktorów, Marlona Brando. To z nią młody aktor wielokrotnie pojawiał się później na scenie teatralnej, gdzie rozpoczęła się jego twórcza biografia.
Dorota zaprosiła młodzieńca na przesłuchanie do spektaklu „Ty i ja”. Kiedy Henry Fonda wszedł do teatru, zrobił na nim niezatarte wrażenie. Młody człowiek był zachwycony wszystkim: teatralną atmosferą, próbami, scenografią. Od tego momentu miłość do sceny stała się dla Henryka integralną częścią jego całego życia. Wrodzony talent aktorski pozwolił młodzieńcowi natychmiast zdobyć kilka małych ról, a następnie główną rolę w przedstawieniach teatru „Omaha Community Playhouse”.
Po zagraniu kilku ról Fonda postanawia opuścić organizację, w której pracował i zacząć profesjonalnie angażować się w aktorstwo. Opuszcza miasto i wyrusza w podróż ku swojej chwale.
W 1929 roku Henry wyjechał na Broadway, gdzie dostał drugoplanową rolę w teatralnej produkcji „The Game of Love and Death”.
Nie udało mu się osiągnąć szybkiej kariery i przez kilka lat aktor nadal gra tylko epizodyczne role w przedstawieniach. Uwagę reżysera przyciągnął dopiero po odegraniu roli w produkcji „Nowych twarzy”, w której ujawnił swój teatralny talent i został doceniony przez publiczność.
Plotki o sukcesie młodego aktora szybko dotarły do „Star Factory”, gdzie został zaproszony przez producenta W. Wangera. Niedługo potem podpisali kontrakt z Henrym, zgodnie z którym aktor miał grać w dwóch filmach rocznie. To pozwoliło mu pracować w filmach i nie opuszczać sceny teatralnej.
Kariera filmowa
W 1935 roku aktor zagrał w komedii „The Farmer Marries” i w Hollywood mówiono o nim jako o wschodzącej gwieździe. Henry urzekł publiczność i krytyków filmowych swoim czarującym uśmiechem i atrakcyjnym wyglądem. Wizerunek romantycznego, idealnego bohatera stworzonego przez Fondę był w tym czasie bardzo poszukiwany w kinie i natychmiast dał aktorowi możliwość otrzymania wielu zaproszeń do kręcenia.
Henry był aktorem wszechstronnym i tworzył na ekranie nie tylko obrazy romantyka czy miłośnika bohaterów. Zaproponowano mu zdjęcia do dramatów kryminalnych, westernów, filmów biograficznych, tragedii i komedii. Henry stał się powszechnie znany dzięki obrazowi „Ścieżka samotnej sosny” – pierwszym kolorowym filmie, nakręconym nie w scenerii studia, ale w naturze. Wraz z nim w filmie wystąpili S. Sidney i F. McMurray. Kolejnym filmem była „Nasza domowa Luna”, w której partnerem aktora była jego, już była żona, M. Sallavan. Jedną ze swoich głównych ról aktor uważał za stworzony przez siebie wizerunek prezydenta Ameryki - Abrahama Lincolna - w filmie "Młody pan Lincoln".
Film „Winogrona gniewu”, oparty na sztuce Steinbecka, odniósł ogromny sukces wśród widzów i krytyków. Rzeczywisty wątek poruszony w filmie, o losach rodziny drobnych rolników zmuszonych do przetrwania w kryzysie gospodarczym, poruszył serca widzów i przyniósł aktorowi nominację do głównej Oscara w Hollywood – Oscara. Początkowo odmówili przyjęcia aktora do tej roli, ale po długich negocjacjach i podpisaniu siedmioletniego kontraktu z 20th Century Fox dostał tę rolę. Wszyscy przewidzieli dla niego Oscara, ale główna nagroda w 1940 r. Powędrowała do innego filmu, a Grona gniewu zajęły dopiero drugie miejsce, ale nie stało się to przeszkodą w uznaniu go za jednego z najlepszych aktorów w Ameryce.
W czasie wojny Henry udaje się do służby w marynarce wojennej USA i bierze udział w bitwach, za które otrzymał Ordery Brązowej Gwiazdy i Cytaty Prezydenckie.
Wracając z frontu, Fonda na chwilę przestaje kręcić i cieszy się normalnym życiem. A rok później wznawia karierę aktorską i od kilku lat owocnie filmuje. W kasie pojawia się jeszcze kilkanaście filmów, w których Fonda grała główne role.
Po wygaśnięciu kontraktu ze studiem aktor postanawia na jakiś czas poświęcić się tylko scenie. Ale w połowie lat 50. aktor ponownie pojawia się na ekranach i pracuje z czołowymi reżyserami nad nowymi postaciami, m.in.: Pierrem Bezuchowem w Wojnie i pokoju, architektem Davisem w 12 Angry Men. Zagrał także u boku słynnego mistrza thrillerów A. Hitchcocka w The Wrong Man.
Henry Fonda zajmuje szóste miejsce na liście największych gwiazd filmowych. Jego obrazy „12 gniewnych ludzi”, „Nad złotym jeziorem” i „Winogrona gniewu” znalazły się w setce najlepszych filmów stulecia w historii Ameryki.
W 1981 roku aktor gra rolę starzejącego się ojca w filmie „Nad złotym jeziorem”. Film był nominowany do Oscara w jedenastu nominacjach, a sam G. Fonda otrzymał upragnioną nagrodę dla najlepszego aktora.
Ostatnim dziełem aktora w 1981 roku był film telewizyjny „Summer Solstice”.
Henry Fonda zmarł w 1982 roku 12 sierpnia w Los Angeles. Niewydolność serca była przyczyną jego śmierci.
Życie osobiste i rodzina
Henry był żonaty pięć razy, ale jego życie osobiste trudno nazwać szczęśliwym. Dopiero jego piąta żona, Shirley Adams, która pracowała jako stewardesa w amerykańskich liniach lotniczych, stała się dla niego ostatnią prawdziwą miłością, z jaką aktor żył od 1961 roku do końca życia i przekazał jej całą swoją fortunę.
Z poprzedniego związku aktor pozostawił dwoje dzieci: Jane Fondę i Petera Fondę, którzy poszli w ślady ojca, a także zostali aktorami filmowymi, którzy zbudowali udaną karierę filmową.
Henry Fonda jest także dziadkiem słynnej hollywoodzkiej gwiazdy Bridget Fonda.
